دهم مهرماه، جشن مهرگان؛

مهرگان،‌ جشن شروع فصل سرما و جشن پيروزي فريدون بر ضحاك است

ايرانيان قديم هر روز از روز هاي ماه را به نامي مي خواندند که در نزد آن ها مفهومي خاص داشت و در هر ماه هنگامي که نام روز و ماه با هم يکي مي شد ،آن روز را جشن مي گرفتند و به اين جشن ها جشن هاي ماهانه مي گفتند که هر يک بنابر مناسبتي خاص برگزار مي شد.

با همنام شدن نام روز و نام ماه، جشن‌هاي دوازده گانه سال شكل مي‌گرفت كه عبارت بودند از فروردينگان، ارديبهشتگان، خوردادگان، تيرگان، امردادگان، شهريورگان، مهرگان، آبانگان، آذرگان، ديگان، بهمنگان و سپندارمذگان كه در ميان تمامي جشن‌هايي که در ايران باستان متداول بود، دو جشن نوروز و مهرگان از ساير جشن‌ها با اهميت‌تر بودند و در بزرگداشت آن ها دقت بيشتري مبذول و وقت بيشتري صرف مي‌شد.

گفتني است، جشن مهرگان در زمره جشن‌هاي باستاني، اسطوره اي و فصلي به شمار مي رود که با گذشت سده‌ها ،هزاره‌ها و نيز دگرگوني‌ها و تحولاتي که در شيوه برگزاري آن‌ها به وجود آمده، هاله‌اي از باور و حرمت عاميانه اين جشن را در برگرفته است.

مژده يارا که مهرگان آمد

جشن پيوند عاشقان آمد

فصل احساس هاي آبي شد

عيد دل هاي مهربان آمد

شايان ذكر است؛ جشن مهرگان متعلق به فرشته بزرگ مهر است و برابر با 10 مهرماه مي‌باشد و اين جشن در گذشته در ميان ايرانيان مقامي بسيار ارجمند در حد نوروز داشت و همان‌گونه که ايرانيان نوروز را به واسطه پايان سرما و آغاز بهار جشن مي‌گيرند، مهرگان را نيزدر نيمه سال و با پايان فصل گرما و شروع سرما جشن مي‌گرفتند .

همچنين در اين روز، موبدان موبد خوانچه‌اي را كه در آن ليمو، شكر، نيلوفر، به، سيب، يك خوشه انگور سفيد و هفت دانه مورد گذاشته شده بود، زمزمه‌كنان نزد شاه مي‌آورد.

گفتني است، آداب و رسوم مهرگان بسيار شبيه به نوروز است و همانطور که نوروز را به پادشاه افسانه اي ايران جمشيد نسبت مي‌دهند مهرگان را نيز به فتح و پيروزي فريدون ديگر قهرمان ايراني بر ضحاک نسبت داده مي‌شود ولي در حالت کلي چون ايزد مهر نزد کليه اقوام آريايي سابقه‌اي ديرين دارد و قديمي‌ترين آيين آرياييان مي باشد، نزد هر دو دسته ايرانيان و هندوان در يک روز گرامي داشته مي‌شود.

لازم به ذكر است مهرگان، جشن هم زماني روز مهر و ماه مهر، جشن کشاورزي و هنگام برداشت و به انبار سپاري برداشت تابستاني، آغاز زمستاني سخت، روز پيروزي فريدون بر ضحاک. ايرانيان همچنين مهر را ايزد عهد و پيمان و دشمن پيمان شکني مي پنداشتند و طبق متون اوستايي مهر، دارنده دشت‌هاي فراخ و دهنده ثروت و خرمي است